هیپرتروفی بطن راست (Right Ventricular Hypertrophy – RVH)

هیپرتروفی بطن راست (Right Ventricular Hypertrophy – RVH)

ویژگی‌های الکتروکاردیوگرافیک

هیپرتروفی بطن راست (RVH) به بزرگ شدن عضله بطن راست قلب اشاره دارد که می‌تواند به دلیل بار اضافی فشار یا حجم روی بطن راست ایجاد شود. تشخیص آن در نوار قلب (ECG) بر اساس مجموعه‌ای از معیارها است:

معیارهای تشخیصی:

• انحراف محور راست (Right Axis Deviation – RAD) به میزان +۱۱۰ درجه یا بیشتر.
• موج R غالب در V1: به ارتفاع بزرگتر از ۷ میلی‌متر یا نسبت R/S بزرگتر از ۱.
• موج S غالب در V5 یا V6: به عمق بزرگتر از ۷ میلی‌متر یا نسبت R/S کوچکتر از ۱.
• مدت زمان QRS کوچکتر از ۱۲۰ میلی‌ثانیه: این نکته مهم است، زیرا نشان می‌دهد که تغییرات مشاهده شده به دلیل بلوک شاخه راست (RBBB) نیستند.

معیارهای حمایتی:

• بزرگ شدن دهلیز راست (P Pulmonale): موج P نوک‌تیز با دامنه بالا در لیدهای تحتانی.
• الگوی کشیدگی بطن راست (Right Ventricular Strain Pattern): شامل افسردگی ST و/یا وارونگی موج T در لیدهای پریکوردیال راست (V1-4) و تحتانی (II، III، aVF).
• الگوی S1 S2 S3: انحراف محور بسیار راست با امواج S غالب در لیدهای I، II و III.
• امواج S عمیق در لیدهای جانبی (I، aVL، V5-V6).

سایر ناهنجاری‌های ناشی از RVH:

• بلوک شاخه راست (کامل یا ناقص).

نکته مهم ECG

هیچ معیار مورد قبول جهانی برای تشخیص RVH در حضور بلوک شاخه راست (RBBB) وجود ندارد؛ معیارهای ولتاژ استاندارد در این حالت کاربرد ندارند.

با این حال، وجود RBBB ناقص یا کامل همراه با یک موج R بلند در V1، انحراف محور راست +۱۱۰ درجه یا بیشتر و معیارهای حمایتی (مانند الگوی کشیدگی بطن راست یا P Pulmonale) می‌تواند نشان‌دهنده RVH باشد.

علل هیپرتروفی بطن راست

• هایپرتانسیون ریوی
• تنگی میترال (Mitral stenosis)
• آمبولی ریه
• بیماری مزمن ریه (کر پولموناله)
• بیماری مادرزادی قلب (مانند تترالوژی فالوت، تنگی پولمونری)
• کاردیومیوپاتی آریتمی‌زای بطن راست (Arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy – ARVC)

نمونه‌های ECG

مثال ۱

ظاهر تیپیک RVH:

• انحراف محور راست (+۱۵۰ درجه).
• موج R غالب در V1 (بیشتر از ۷ میلی‌متر ارتفاع؛ نسبت R/S بزرگتر از ۱).
• موج S غالب در V6 (بیشتر از ۷ میلی‌متر عمق؛ نسبت R/S کوچکتر از ۱).
• الگوی کشیدگی بطن راست با افسردگی ST و وارونگی موج T در V1-4.

مثال ۲

• انحراف محور راست (+۱۵۰ درجه).
• P Pulmonale (موج P در لید II بزرگتر از ۲.۵ میلی‌متر).
• RBBB ناقص.
• الگوی کشیدگی بطن راست با وارونگی موج T و افسردگی ST در لیدهای پریکوردیال راست (V1-3) و تحتانی (II، III، aVF).
• این ECG در ابتدا توسط جانسون فرانسیس در Cardiophile.org منتشر شد.

مثال ۴

هیپرتروفی بطن راست در بیمار مبتلا به کاردیومیوپاتی آریتمی‌زای بطن راست (ARVC):

• انحراف محور راست.
• نسبت R/S در V1 بزرگتر از ۱.
• الگوی کشیدگی بطن راست با وارونگی موج T و افسردگی ST در لیدهای پریکوردیال راست (V1-3) و تحتانی (II، III، aVF).

Ahmad Fotoohi