تاکی‌کاردی دهلیزی چندکانونی (Multifocal Atrial Tachycardia – MAT)
تاکی‌کاردی دهلیزی چندکانونی (Multifocal Atrial Tachycardia – MAT)
تاکی‌کاردی دهلیزی چندکانونی (MAT) یک ریتم سریع و نامنظم دهلیزی است که از چندین کانون نابه‌جا در دهلیزها سرچشمه می‌گیرد. این وضعیت اغلب در بیماران با بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) شدید یا نارسایی احتقانی قلب (CHF)دیده می‌شود.
MAT معمولاً یک ریتم گذرا بین کمپلکس‌های دهلیزی زودرس (PACs) مکرر و فلوتر/فیبریلاسیون دهلیزی است. این وضعیت گاهی با نام “تاکی‌کاردی دهلیزی بی‌نظم ” (Chaotic Atrial Tachycardia) نیز شناخته می‌شود.
ویژگی‌های نوار قلب (ECG)
- ضربان قلب: معمولاً بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه (اغلب بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ ضربه در دقیقه، اما می‌تواند تا ۲۵۰ ضربه در دقیقه نیز برسد).
- ریتم: کاملاً نامنظم، با فواصل PP، PR و RR متغیر.
- مورفولوژی موج P: حداقل سه شکل متفاوت موج P در یک لید مشخص قابل مشاهده است.
- خط پایه ایزوالکتریک: خط بین امواج P صاف است (یعنی موج فلوتر وجود ندارد).
- عدم وجود ضربان‌ساز دهلیزی غالب: به این معنی که ریتم فقط ناشی از ریتم سینوسی با PACهای مکرر نیست.
- برخی امواج P ممکن است هدایت نشوند؛ برخی دیگر ممکن است به صورت انحرافی به بطن‌ها هدایت شوند.
- ممکن است ویژگی‌های نوار قلبی دیگری نیز وجود داشته باشد که نشان‌دهنده COPD باشند.
اهمیت بالینی
- MAT معمولاً در بیماران مسن و به شدت بیمار با نارسایی تنفسی (مثلاً تشدید COPD یا CHF) بروز می‌کند.
- این وضعیت اغلب با درمان بیماری زمینه‌ای برطرف می‌شود.
- بروز MAT در طول یک بیماری حاد، نشانه‌ای از پیش‌آگهی نامطلوب است. این وضعیت با ۶۰ درصد مرگ‌ومیر داخل بیمارستانی و میانگین بقای کمی بیشتر از یک سال همراه است. علت اصلی مرگ در این بیماران، بیماری زمینه‌ای است و نه خود آریتمی.
مکانیسم
MAT به دلیل ترکیبی از عواملی ایجاد می‌شود که در بیماران بستری با نارسایی تنفسی حاد روی مزمن وجود دارند:
- اتساع دهلیز راست (ناشی از کور پولموناله).
- افزایش فعالیت سمپاتیک.
- هیپوکسی (کمبود اکسیژن) و هایپرکاربیا (افزایش دی‌اکسید کربن).
- مصرف بتا-آگونیست‌ها.
- مصرف تئوفیلین.
- اختلالات الکترولیتی: مانند هیپوکالمی (پتاسیم پایین) و هیپومنیزمی (منیزیم پایین) (مثلاً به دلیل مصرف دیورتیک‌ها یا بتا-آگونیست‌ها).
نتیجه نهایی این عوامل، افزایش اتوماتیسیته دهلیزی است.
نمونه‌های نوار قلب (ECG Examples)
مثال ۱
تاکی‌کاردی دهلیزی چندکانونی:
- ریتم نامنظم و سریع، بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه.
- حداقل سه مورفولوژی متفاوت موج P (با فلش‌ها مشخص شده‌اند).
مثال ۲
MAT با ویژگی‌های اضافی COPD:
- ریتم سریع و نامنظم با مورفولوژی‌های متعدد موج P (که در نوار ریتم بهتر دیده می‌شوند).
- انحراف محور به راست، موج R غالب در V1 و موج S عمیق در V6، نشان‌دهنده هایپرتروفی بطن راست به دلیل کور پولموناله است.
